Nieuwsbrief Zomereditie 2018
Het is weer zomer en tijd voor een nieuwe nieuwsbrief van de UMCG Depressiestudie. Vijf pagina’s vol nieuws en weetjes, met informatie over de voortgang van de studie, wat eerste resultaten, een blog over eenzaamheid, en natuurlijk de Depressiestudie-puzzel.
Eenzaamheid, wat is dat eigenlijk?
Ben je net verhuisd, ontslagen of loopt jouw relatie niet zo lekker en voel je je onbegrepen? In dat geval kan het zijn dat je eenzame gevoelens ervaart. Dat gevoel van eenzaamheid komt bij bijna iedereen weleens naar boven. 43% van de Nederlandse volwassenen voelt zich namelijk wel eens eenzaam. Dit percentage stijgt naarmate mensen ouder zijn. Maar wat is eenzaamheid eigenlijk? En wat is de relatie tussen eenzaamheid en depressie?
Wat als Blue Monday er dinsdag ook nog is?
Maandag 15 januari is het weer zover, blue Monday. De meest deprimerende dag van het jaar. Maar wat als maandag niet de enige dag van de week is dat jij je ‘blue’ voelt, maar er sprake is van een depressie die wel weken duurt?
‘Hoe prikkelbaar bent u?’ – Resultaten van het UMCG publieksonderzoek
Tijdens de publieksdag van de Hersenstichting op 12 oktober jl. onderzochten wetenschappers van de UMCG Depressiestudie ‘hoe prikkelbaar bent u?’, ofwel ben je sneller afgeleid door negatieve informatie uit je omgeving als je een prikkelbare stemming hebt? Hoe zit dat nu?
Vallende blaadjes, vallend gemoed?
Wie de afgelopen tijd naar buiten kijkt, weet: de herfst is weer begonnen. Guur weer, wind, maar gelukkig af en toe ok een prachtig zonnetje samen met een heerlijk frisse lucht. Kleurrijk, maar tegelijk ook een beetje somber, vooral als de zon zich vooral achter de wolken verschuilt.
Voor sommige mensen betekent het begin van de herfst de start van een moeizamere periode: moeite met opstaan, weinig energie, prikkelbaar en weinig concentratie, en meer sombere gedachten. Voor ongeveer 3% van de bevolking zijn de klachten zo sterk dat het om een seizoensgebonden depressie gaat, ook wel winterdepressie genoemd.
Nieuwsbrief Depressiestudie #2
Onze 2e nieuwsbrief is uit! Er is weer een hoop gebeurd en we kunnen beginnen met het bekijken van de eerste resultaten. Goed nieuws dus! Toch zijn we nog steeds op zoek naar deelnemers. Benieuwd naar wat er allemaal te vertellen is? Lees snel verder!
Nieuwsbrief Depressiestudie september 2017
In therapie als de depressie weer voorbij is? De voordelen op een rij.
Stel, je bent depressief geweest. Dat was een vreselijke periode, maar gelukkig is het voorbij. Je kijkt (meestal) weer vol goede moed naar de toekomst, maar toch knaagt het, zal het niet weer eens terugkomen? Maar kun je eigenlijk iets doen om de kans dat het terugkomt zo klein mogelijk te maken? En wat dan? In deze blog vertelt Sara over haar ervaringen met het volgen van therapie op het moment dat ze géén depressieve klachten had, juist om een volgende depressie te voorkomen. Wat voor voordelen heeft dat? Haar therapeut, GZ-psycholoog dr. Arianne van Reedt Dortland, licht toe.
Hoe kijk jij terug op de zomervakantie en wat zegt dat over depressie?
Het (school)jaar is weer volop begonnen en als het een beetje meezit, ben je lekker uitgerust van een rustige zomer. Maar hoe je terugkijkt op je vakantie en of je dat eigenlijk ook al zo verwachtte, zegt mogelijk iets over je vatbaarheid voor depressie.
FACT CHECK: VROUWENBREIN ACTIEVER EN DUS EMOTIONELER?
Deze week kwam in het nieuws dat het vrouwenbrein veel actiever is en dat vrouwen daardoor kwetsbaarder zijn voor angst en depressie. Amerikaanse wetenschappers zouden dit concluderen op basis van de analyse van vele hersenscans.
De resultaten zijn gepubliceerd in het internationale tijdschrift Journal of Alzheimer’s disease. “O ja”, denk ik dan, “interessant. Maar waarom worden deze resultaten in een Alzheimer vakblad gepubliceerd? Claimen de auteurs van het originele artikel wel dat vrouwen hierdoor kwetsbaarder zijn voor angst en depressie? Of is dit een conclusie die door iemand anders getrokken is, omdat het wel lekker klinkt? Reden genoeg om de originele studie eens na te lezen en te vertalen naar de geïnteresseerde lezer.
EN?
In het kort: Vele hersengebieden bleken in deze zeer grote studie meer actief bij vrouwen dan bij mannen. Of mensen depressief waren of niet, maakte hiervoor niet uit. De gebieden die de grootste verschillen lieten zien waren de limbische gebieden (waaronder de amygdala), frontale en prefrontale hersengebieden. Deze gebieden zijn belangrijk voor verwerking van emotionele informatie en voor cognitief functioneren, zoals aandacht, taalverwerking en geheugen.
Maar zeggen de auteurs ook iets over dat dit verschil in activiteit verklaart dat vrouwen kwetsbaarder zijn voor angst en depressie? Nee, dat doen ze niet.
Maar zeggen de auteurs ook iets over dat dit verschil in activiteit verklaart dat vrouwen kwetsbaarder zijn voor angst en depressie? Nee, dat doen ze niet. Ze laten zelfs zien dat het man/vrouw-verschil niet groter is bij depressie. Maar is dat dan geen logische conclusie gezien angst en depressie vaker voorkomt bij vrouwen? Nee, dat is het ook niet per sé.
Wil je meer weten? Lees dan de rest van deze blogpost.
DEPRESSIEF, NAAR DE HUISARTS, EN DAN?
In het kort:
Depressie wordt op de lange termijn gekenmerkt door restklachten en terugval in nieuwe depressies. Dat is een van de conclusies van een Nederlandse studie die deze week gepubliceerd is het Internationale vaktijdschrift Journal of Affective Disorders1.
Voor de meeste mensen zal dat geen verrassing zijn. Toch is het voor het eerst dat het aantal klachten en de hoeveelheid terugval in de jaren na de depressie in kaart is gebracht bij mensen die in de huisartsenpraktijk behandeld worden. Het onderzoek laat zien dat driekwart van de mensen in tien jaar tijd minstens nog één depressie periode doormaakte en dat de meeste mensen in die tien jaar langere tijd medicatie gebruikten. Het type behandeling dat mensen in eerste instantie kregen, maakte niet uit voor hoe vaak mensen terugvielen en hoeveel medicatie ze gebruikten. Wel leek het zo dat de mensen die een aanvullende behandeling kregen gericht op het veranderen van denk- en gedragspatronen, minder ernstige klachten hadden naar verloop van tijd. Er wordt dan ook aangeraden om deze cognitieve gedragstherapie meer voor te schrijven in de huisartsenpraktijk en de effecten te vergelijken met meer standaardzorg.
Driekwart van de mensen met een depressie valt tenminste eenmaal terug in een nieuwe depressie in tien jaar tijd. En dat is veel.
Wil je meer weten wat er nu precies is gevonden, hoe het onderzoek uitgevoerd is, en wat we aan deze kennis hebben? Lees dan de rest van deze blogpost.
UMCG Depressiestudie publiceert brochure terugvalpreventie bij depressie: wat werkt voor jou?
De Depressiestudie van het Universitair Medisch Centrum Groningen heeft in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Depressie Vereniging een informatiebrochure uitgebracht: “Terugvalpreventie Depressie”. In deze brochure zijn inzichten verzameld vanuit de landelijke publieksdag van 20 mei 2017, te Zeist.
In de brochure worden verschillende methoden genoemd voor het voorkomen van een nieuwe depressie. Uit eerder onderzoek is gebleken dat zowel psychologische interventies (preventieve cognitieve therapie of mindfulness based cognitieve therapie) als doorslikken van antidepressiva effectief zijn in het verminderen van de kans op terugval. Uit ervaringen van mensen die depressief zijn geweest blijkt dat mensen ook baat hebben van het zich bezig te houden met zingeving, leefstijl en lotgenotencontact. Ook wordt een overzicht gegeven van de nog lopende onderzoeken naar terugvalpreventie.
Download: Brochure terugvalpreventie depressie
Problemen met downloaden? Je kunt de brochure ook aanvragen door een mailtje te sturen naar depressiestudie@umcg.nl.
Terugblik landelijke publieksdag
Op 20 mei heeft de Depressie Vereniging in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Depressiestudie van het Universitair Medisch Centrum Groningen een landelijke publieksdag georganiseerd met als thema: Depressie voorkomen: wat werkt voor jou? De publieksdag heeft veel bekijks getrokken, de opkomst overschreed zelfs het vooraf gestelde limiet.
Doel van de dag
Uit verschillende studies blijkt dat de kans op een terugval in depressie groot is: al 40 tot 60 % bij mensen die één keer een depressie hebben gehad. Onderzoek suggereert echter ook dat terugval voor veel mensen op verschillende gebieden voorkomen kan worden. Experts en ervaringsdeskundigen hebben tijdens deze publieksdag voorlichting gegeven over verschillende interventies die zijn ontwikkeld voor deze gebieden. Niet elke interventie slaat per persoon altijd even goed aan, vandaar de vraag: wat werkt voor jou?
Insteek van de dag
Deelnemers zijn geïnformeerd over het doseren van medicatie, het geleidelijk afbouwen daarvan door middel van taperingstrips en het nut van preventieve cognitieve therapie en zingeving naast het gebruik van medicatie. Daarnaast is er uitgelegd hoe je terugval kan voorkomen door deel te nemen aan een lotgenotengroep en door het aanpassen van je leefstijl. Zo kan mindfulness bijvoorbeeld helpen om de opkomst van depressieve gevoelens te onderkennen en daar op een alternatieve manier mee om te gaan.
Tussen de voorlichtingen door konden deelnemers op een informatiemarkt onder andere hoogte krijgen van lopende onderzoeken zoals de fMRI depressiestudie van het UMCG, geïnformeerd worden over (partner)lotgenotengroepen en fotocollages bekijken. Uit de grote hoeveelheid eyeopeners die zijn ingeleverd kan aangenomen worden dat veel deelnemers deze landelijke publieksdag als zinvol hebben ervaren!
Hersenscans voorspellen behandelsucces depressie
Vrijdag 7 april is het Wereldgezondheidsdag: deze dag staat dit jaar in het teken van depressie. En dat is nodig, want depressie is een van de meest voorkomende psychische aandoeningen. Meer aandacht voor depressie betekent dat meer mensen op tijd een juiste behandeling krijgen voor hun klachten, waarmee veel leed voorkomen kan worden. Mogelijk kan de juiste behandeling in de toekomst nog beter toegewezen worden door gebruik van informatie over het functioneren van de hersenen. Dit blijkt uit het PReDICT-onderzoek van Emory University dat deze week gepubliceerd is in het internationale tijdschrift American Journal of Psychiatry (http://ajp.psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.2016.16050518). Dit onderzoek heeft uitgewezen dat de communicatie tussen hersengebieden voorspelt bij welke behandeling je het meeste baat hebt: psychologische therapie of het gebruiken van antidepressiva.
In het onderzoek kregen patiënten met een depressie eerst een MRI hersenscan. Daarna kregen ze óf twaalf weken antidepressiva, óf twaalf weken cognitieve gedragstherapie. Uit de hersenscans bleek dat de sterkte van verbindingen tussen een aantal hersengebieden aangaf of iemand baat had bij de antidepressiva of bij de cognitieve gedragstherapie. Dit is een belangrijke stap in het depressie-onderzoek, want niet iedereen heeft baat bij hetzelfde type behandeling en veel mensen zijn daarom lang op zoek om te vinden wat voor hen werkt. Door gebruik te maken van informatie over hoe de hersengebieden communiceren, zouden mensen dus sneller de juiste behandeling kunnen krijgen.
Ook in het Universitair Medisch Centrum Groningen wordt onderzocht of hersenscans ingezet kunnen worden om therapiesucces te voorspellen. In dit onderzoek worden juist mensen onderzocht die al hersteld zijn van hun depressie. In deze groep is terugval helaas een groot probleem: ongeveer de helft van de mensen die een depressie heeft gehad valt binnen twee jaar terug in een nieuwe depressie. Dit percentage loopt op wanneer je al vaker depressief bent geweest. Op dit moment blijven mensen vaak antidepressiva gebruiken om te voorkomen dat ze terugvallen, maar inmiddels is gebleken dat ook preventieve cognitieve therapie effectief is in het voorkomen van terugval. Maar hoe werkt die therapie, en voor wie? Dit zijn vragen waar neurowetenschappers dr. Marie-José van Tol en drs. Rozemarijn van Kleef zich mee bezighouden in de UMCG Depressiestudie. Meer inzicht in de processen die belangrijk zijn om de kwetsbaarheid voor depressie te verminderen kan bijdragen aan het effectiever inzetten van de therapie, en daarmee aan het voorkomen van terugval. Wilt u bijdragen aan dit onderzoek, en proberen of preventieve cognitieve therapie voor u werkt om terugval te voorkomen? Voor het onderzoek worden nog deelnemers gezocht.
Leeftijdsgrens verhoogd naar 60 jaar!
Vanaf de start van de Depressiestudie kon je je, wanneer je tussen de 18 en 55 jaar oud bent, aanmelden voor deelname aan het onderzoek. In het afgelopen jaar hebben we gemerkt dat er daardoor veel mensen afvielen. Daarom is er besloten om de leeftijdsgrens te verhogen naar 60 jaar. Dus bent u tussen de 55 en 60 jaar, wilde u graag deelnemen aan de studie en kon dit niet vanwege de leeftijdsgrens? Dan kan dit nu alsnog! U kunt de informatiebrief opvragen of zich aanmelden via depressiestudie@umcg.nl of via deze website.
Preventieve cognitieve therapie
De kans op terugval na een depressie is helaas erg groot. Van alle mensen die in hun leven een depressieve periode hebben meegemaakt, valt ongeveer de helft terug in een nieuwe depressie. Hoe vaker iemand een depressieve periode heeft ervaren, hoe groter de kans is dat hij of zij nog een depressie zal krijgen. Gelukkig is er goed nieuws: preventieve cognitieve therapie vermindert de kans op terugval. Uit eerder onderzoek is gebleken dat preventieve cognitieve therapie tot wel tien jaar kan beschermen tegen terugval bij depressie. Helaas voorkomt de therapie niet bij iedereen een terugval. Maar voor wie werkt deze methode nou wel en voor wie niet, en hoe werkt het dan precies? Dit zijn vragen die we in de Depressiestudie proberen te beantwoorden. We onderzoeken door middel van onder andere fMRI-scans wat er in de hersenen gebeurt wanneer iemand die hersteld is van een depressieve episode preventieve cognitieve therapie ondergaat.
Bij preventieve cognitieve therapie leren mensen negatieve denkpatronen bij zichzelf te herkennen. Vervolgens wordt er aandacht besteed aan het vervangen van deze patronen door alternatieve, helpende denkpatronen. Dit wordt onder andere gedaan door te fantaseren over hoe het zou zijn om aan een droomleefregel te voldoen, dit vinden we allemaal een erg leuke opdracht. Daarnaast worden mensen getraind in het herinneren van positieve situaties, omdat gebleken is dat mensen met een kwetsbaarheid voor depressie hier meer moeite mee hebben. Aandacht voor de positieve dingen in het leven is heel belangrijk! Ten slotte wordt er een persoonlijk preventieplan opgesteld, waarbij mensen leren de signalen van terugval te herkennen: wat doe je nou als je merkt dat je weer klachten begint te krijgen? Niet alleen uit onderzoeken blijkt deze therapie effectief, ook onze deelnemers zijn hier enthousiast over: “Ik heb weer veel nieuwe dingen gehoord, geleerd en me eigen gemaakt. En gebruik nog regelmatig stukken uit de sessies. Weer een stukje inzicht en ontwikkeling erbij.”
Hoe ziet zo’n therapie er nou uit in onderzoeksvorm? We proberen zo min mogelijk van het behandelprotocol af te wijken en proberen bij iedereen de therapie op dezelfde manier aan te bieden. Op deze manier kunnen we het best onderzoeken wat er verandert wanneer iemand de therapie krijgt, en meten we niet per ongeluk andere effecten. We hebben op meerdere locaties psychologen getraind om met het behandelprotocol te werken, zodat we deelnemers uit het hele land de therapie aan kunnen bieden. De onderzoekers van de Depressiestudie hebben deze training ook gevolgd om goed bekend te zijn met het protocol, en we zijn allemaal erg enthousiast over de therapie. Deelnemers aan de Depressiestudie ontvangen de therapie kosteloos via het onderzoek. Meer weten over de therapie? Mail naar depressiestudie@umcg.nl of bel naar 050 361 6948.
Depressie voorkomen: wat werkt voor jou?
De Depressiestudie organiseert op zaterdag 20 mei 2017, samen met de Depressie Vereniging, een landelijke publieksdag rond het thema ‘Depressie voorkomen: wat werkt voor jou?’ Noteer deze datum alvast in je agenda!
Veel mensen vallen na herstel van een depressie weer terug in een nieuwe depressie. Wat kan je doen om terugval in een depressie te voorkomen? Op deze dag in Zeist komen verschillende thema’s aan de orde die relevant zijn voor het voorkomen van terugval, zoals psychologische interventies, medicatie en het afbouwen daarvan, leefstijl, lotgenotencontact en zingeving. Wetenschappers vertellen over hun onderzoeken, deskundigen komen hun verhaal doen, en ervaringsdeskundigen delen hun ervaringen met het voorkomen van terugval. Ook zijn er meerdere boeiende workshops en optredens te bezoeken. Het programma komt tot stand in samenwerking met het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Universiteit Utrecht.
De publieksdag vindt plaats op 20 mei 2017 in het gebouw van het Zilveren Kruis in Zeist.
Het programma duurt de hele dag, maar je kunt ook een deel van de dag bezoeken. Deelname aan de publieksdag is gratis voor leden van de Depressie Vereniging en kost € 7,50 voor niet-leden.Voorafgaand aan het programma kun je deelnemen aan de Algemene Ledenvergadering van de Depressie Vereniging.
Benieuwd?
Ben je benieuwd wat deze publieksdag voor jou kan betekenen? Houd dan deze website en de website van de Depressie Vereniging in de gaten. Meer informatie over het programma volgt binnenkort. Voor vragen over de publieksdag, mail naar n.kelderman@depressievereniging.nl.
Decembernieuwsbrief
Lees nu onze Decembernieuwsbrief, met de laatste stand van zaken over het onderzoek, een woordzoeker, en veel meer!
Nieuwsbrief Depressiestudie December 2016
GZ-psychologen gezocht!
Voor de Depressiestudie worden in het hele land (op korte termijn in Eindhoven) GZ-psychologen gezocht die graag preventieve cognitieve therapie willen geven aan de onderzoeksdeelnemers, en zo bij willen dragen aan de kennis over de neurocognitieve werkingsmechanismen van preventieve cognitieve therapie. Meer informatie? Ga naar www.depressiestudie.com.
Depressiestudie UMCG 